Nieuws

In het spoor van de Europa Radweg R1 naar Berlijn (1-2)

Monday 29 July, 2013

Op de fiets van Utrecht over de Europa Radweg R1 naar Berlijn; dat lijkt een mooie, overzichtelijke uitdaging na de deels geslaagde fietstrip van een jaar eerder naar Santiago de Compostela. Vooral omdat we ditmaal 100 km per dag willen rijden (in plaats van 150), een extra rustdag in het Harz-gebergte inplannen en er nog een derde vriend meegaat, die net als ik op amateurniveau de pedalen rond laat gaan. De totale afstand van 1000 km steekt wel wat lafjes af bij de 2400 uit 2012, maar het kost ook een week minder vakantie en een finish in de bruisende Duitse hoofdstad vormt een prettig vooruitzicht.

Voorbereiding, zonovergoten start met louter wind mee en de eerste materiaalpech
Voor mijn eerste lange fietstocht (naar Santiago de Compostela) begon ik op nul, zowel qua materiaal als training. Dat moet dit jaar beter kunnen. Tijd dus voor een betere trainingsopbouw en om de zwakke schakels in het materiaal te vervangen of aan te vullen. Dus plannen we naast de Joop Zoetemelk Classic in Leiden nog een tweede voorjaarstocht van 100 km in en dat heb ik geweten. De Witte Kruis Classic vanaf Scheveningen gaat gepaard met een weerrecord (27 uur onafgebroken regen) en het is bitter koud. Er gaan maar 700 deelnemers van start (ondanks 1600 aanmeldingen ), waarvan er zo'n 500 binnen komen. Prima training dus en gelukkig geen voorbode van wat we richting Berlijn voorgeschoteld krijgen.

Maat Rutger moet beide voorjaarstochten aan zich voorbij laten gaan, na een onfortuinlijke aanvaring met een stuk asfalt in Gouda. Rutger rijdt - net als drijvende kracht Stefan - op een twintig jaar oude mtb. Prima fiets, maar de tandwielen waren dusdanig afgesleten dat Rutger bij een acceleratiepoging plots een tandje doorschiet, met zijn knie tegen het stuur en lichaam tegen de grond slaat. Hij besluit door te fietsen naar Utrecht, waar in het ziekenhuis het nodige grind uit knie en elleboog gespoten wordt. De fiets is zo hersteld, maar Rutger moet voorzichtig revalideren, wat ons een kleine twee maanden voor vertrek zorgen baart.

Materiaal
Begin 2012 kocht ik een prima Duitse (Bulls) mtb met 28" wielen en die had het richting Spanje uitstekend gedaan. Ik besluit daarom vooral in extra's te investeren: de nieuwste Garmin GPS (zodat Stefan en ik beiden de route kunnen lezen), betere fietskleding (waaronder een fijn Vaude regenjack), een helm die wel normaal op mijn hoofd past (met achterlicht!) en een beter matje zodat ik het hopelijk minder koud heb in de tent. Rutger heeft al genoeg fietskleding, maar zit verder met dezelfde overwegingen als ik vorig jaar: achterrekje + tassen nodig, evenals tent, matje en slaapzak. Fiets krijgt eerst een grote beurt en hij bestelt de Ortlieb Back Roller Classic + Rack Pack (twee fietstassen achter met grote tas overdwars, waardoor je één waterdicht geheel hebt met 2 x 40, plus 89 liter inhoud). Prachtspul, maar het geheel wordt abusievelijk in foeilelijk kaki geleverd. Met de vertrekdatum in zicht besluit Rutger het noodlot verder te tarten en stuurt de hele mep retour. Goede zet, want de dag voor vertrek arriveert de set in vlekkeloos zwart. Meer materiaaltips in: http://www.fietsen.123.nl/entry/13801/op-de-fiets-van-utrecht-naar-santiago

Voorbereiding: route, accommodatie en terugreis
Het idee komt van Stefan, die voorstelt naar Berlijn te fietsen langs de Europa Radweg R1, die van Boulogne-sur-Mer aan de Franse kust via Den Haag, Utrecht, Duitsland, Polen en de Baltische staten in zo'n 3500 km naar St. Petersburg voert. Het is een route die uitstekend (ook online!) gedocumenteerd en goed bewegwijzerd is en relatief vlak. Ondanks een mild vooruitzicht met weinig klimmetjes is Rutger de enige andere vriend die het aandurft en twee weken vrij kan/wil nemen. Vijf andere vrinden grossieren in excuusjes. Een lang weekend Berlijn spreekt ze wel aan en dus pakken ze de auto.

We besluiten de voorbereiding eerlijk in drieën te verdelen. Initiator Stefan zorgt voor de route in GPS en een voor overnachtings- en horecamogelijkheden onontbeerlijk routeboek voor het Duitse deel: Von Arnheim über Berlin an die Oder (in 2010 nog bijgewerkt, maar wel in het Duits). Rutger regelt als geroutineerde Berlijn-ganger het appartement. Tot mijn verrassing vindt hij via de website AirBnB een betaalbare plek voor acht personen (111 euro p.p. voor vier nachten) in de fijne wijk Prenzlauerberg. Nadeel is dat we met z'n achten één wc delen, maar verder lijkt het de perfecte basis om de stad te verkennen.

Ik ga achter de terugreis aan. Omdat we helaas niet de tijd hebben om terug te fietsen moeten we met de fiets in de trein (minder gedoe en op korte afstand goedkoper dan het vliegtuig). De meeste info vind ik via de uitstekende Deutsche Bahn site, maar boeken inclusief fietsvervoer en reservering voor het Nederlandse deel lukt niet. Aangezien de NS-site op dat punt helemaal rampzalig is, ga ik voor de ouderwetse aanpak: een gang naar het NS Buitenland loket op Utrecht CS. Daar is het zo geregeld. Paar kanttekeningen: probeer drie maanden vooraf te boeken, dat scheelt veel geld. Lukt dat niet; ga dan voor een RailPlus kaart, waarmee je voor €15,- per jaar 25% korting op internationale treinreizen krijgt. Nog een optie is een DB Bahncard voor korting op het Duitse traject. Een half uur verder heb ik drie kaarten voor Duits en Nederlands deel, plus fietskaarten en de benodigde reserveringen voor mens en fiets. Minpunt is dat het de NS-mevrouw niet lukt om voor ons zitplaatsen nabij de fietsen te reserveren, waardoor de fietsen in wagon 4 en wij in wagon 9 zitten. De fietsen zetten we op slot, maar vijf wagons met al die bepakking door een volle trein sjouwen is op z'n zachtst gezegd nogal onhandig.

Handige links over de route Geheim over de Grens Europafietsers

Wat heb je echt nodig?
Uiteraard begin je met een goede fiets. Naast mtb's zijn talloze sport- en hybridefietsen bruikbaar. Een racefiets is onpraktisch, want kan onvoldoende bagage dragen. Zelfs als je alle bagage op de rug bindt of laat vervoeren (zonde van het geld), dan nog is het zeer onwaarschijnlijk dat fiets en banden het Oost-Duitse wegdek overleven. Naar communistische traditie zijn het gros van de wegen in voormalig Oost-Duitsland (waar de helft van het traject doorheen voert) zo'n halve eeuw totaal verwaarloosd. Er zijn wegen waar het resterende asfalt zo'n 10% beslaat en vooral in de dorpen is het kuilen ontwijken, slordig bestrate kinderkopjes trotseren en op trottoirs fietsen geblazen. Gek genoeg zijn veel fiets- en bospaden stukken beter begaanbaar. Dit alles trekt wel een zware wissel op het materieel. Goede banden (en uiteraard voldoende reserve) zijn essentieel. We rijden alle drie op Schwalbes. Enige verschil dat onze Marathon Supreme banden nog enig profiel hebben, waar die van Rutger volkomen kaal zijn. Dat is ideaal voor op egaal asfalt, maar de eerste keer dat we een klimmetje omhoog het bos in moeten, verliest hij alle grip op de natte ondergrond. Zorg verder dat alles goed is vastgedraaid en controleer dat onderweg regelmatig; er wil wel eens een boutje los trillen.

Verder gaat het om standaard fietskleding en zijn meerdere broeken, shirts etc. handig aangezien je niet dagelijks wast. Ik heb veel plezier gehad van mijn nieuwe regenjack en schoenhoezen, die echt waterdicht bleken. Enige investering loont. Op de weinige regenachtige dagen was het erg fijn om het donkere glas in de fietsbril voor transparant te kunnen vervangen, anders zie je in het bos dus te weinig. Onder meer ANWB heeft betaalbare fietsbrillen. Denk ook aan reserve-onderdelen (vooral binnenbanden, kabels), een bandenlichtset en wat kettingsmeer, je komt immers niet elk uur door een dorp met een fietswinkel. Qua kampeeruitrusting koos ik ditmaal een beter, dikker matje. Ook het kussentje bevorderde de nachtrust. Niettemin beleefde ik weer een aantal koude nachten, moest geregeld fietsspullen aantrekken en kocht onderweg uit armoe een joggingbroek. De goedkope Xenos-slaapzak was nog tot daar aan toe, de tent van 9,95 euro was letterlijk de druppel. Voornaamste nadeel was het ontbreken van een binnentent en goede ventilatie, waardoor de adem druppels vormde op de binnenkant en alles nat werd. Ook het voeteneinde van de slaapzak, aangezien de tent overdwars nog net te klein voor mijn 1.97 was en dus koude voeten. Bij overvloedige regenval bleken niet alle naden waterdicht, waardoor mijn GPS in het tentzakje verdronk... In het oosten van Duitsland waren weinig campings te vinden en des te meer betaalbare pensions/hotels, dus kozen we voor comfort. De tent heb ik op de laatste ochtend in een jeugdherberg achtergelaten. Volgend jaar neem ik een betere mee.

Als je alles goed voorbereidt (zie kader), zorgt voor een routeboekje, GPS-route en evt. wat handige telefoonnummers voor de gebieden waar accommodaties dun gezaaid zijn, heb je verder weinig nodig. Repen en energiedrank voor onderweg zijn wel handig, evenals boodschappen doen als je de kans krijgt. 's Middags op zoek gaan naar een hap, kan tijdrovend uitpakken. Enige Duitse taalkennis is geen absoluut vereiste, maar wel handig en het maakt alles bovendien een stuk leerzamer en gezelliger.

Vertrek
Op een heerlijk zonnige Bevrijdingsdag vertrekken we uit de Domstad. De route voert eerst door gebieden die we goed kennen als de Utrechtse Heuvelrug, waarmee meteen duidelijk wordt dat het zeker niet alleen vlakke ritten betreft. Lunch aan de Lek in Rhenen. Na 110 km via de LF4 en een pontje arriveren we bij de gedroomde camping in Olburgen (bij Dieren). Van de vier campings op een rij zijn er twee dicht en iets te eten scoren is nog niet zo eenvoudig. Mensen die eerder vertrekken dan mei moeten daar rekening mee houden. Het kan sowieso geen kwaad (in de portemonnee evenmin) om wat zelfvoorzienender te zijn.

Onderweg naar Spanje reden we nooit later dan 8.00 uur weg, maar nu is het meestal eerder 10.00 uur. Op zich geen probleem als je maar 100 km. voor de boeg hebt, maar het geeft ook minder speling. Dat wreekt zich meteen op Dag 2, waar we al snel de Duitse grens passeren, maar aan het eind van de dag lang moeten zoeken naar een camping. De eerste is alleen voor vaste staanplaatsen, de tweede niet bestaand, en de derde bijzonder slecht aangegeven. Wat uitgeblust zetten we na 105 km. de tenten op op een stuk braakliggend land, dat alleen voor mollen en konijnen dienst doet. Op de derde dag krijgen we voor het middaguur twee uur regen te verduren. Nadat ik eerder bespot ben over de aanschaf van spatborden, proef ik nu enige voldoening om als enige zonder bruine streep van bilnaad tot achterhoofd rond te fietsen. Ook deze dag profiteren we van Stefans voorwerk en arriveren (na 80 km. bij Münster) op de door hem uitgezochte camping.

Eerste pech
De vierde dag gaat de lat wat hoger. Het doel is om wat te compenseren en zo'n 120 km. te rijden naar een camping aan de rand van het schone Teutoburgerwald. Dat gaat vrij soepel, op wat tegenwind en een voor verbouwing afgeslote brug na. Een alternatieve weg vinden is met GPS (mits in bezit Duitse GPS-kaart!) echter geen probleem. Na 110 km. begint Rutger echter te roepen. Hij hoort zijn rem aanlopen en wijst op een scheur in zijn velg... Zorgwekkend. We verdelen zijn bagage over mijn en Stefans fiets. De hoop dat hij zo de rit kan voltooien is ijdel: al gauw gaat de binnenkant lek door de scheur. Ondanks internet (roamen op onze smartphones) en hulp van passanten blijkt het zeer lastig een taxi te vinden. Een goed half uur verder hebben we er een, maar die weigert Rutgers fiets in zijn dikke mercedes te stoppen. Smeekbedes baten niet. Er zit niks anders op dan met Rutgers fiets aan de hand door te fietsen. Dus gooien we alle bagage van Rutger en Stefan in de taxi en verzoeken de chauffeur met Rutger naar de beoogde camping te rijden.

Pech stapelt zich op: de navigatie laat ons in de steek en we rijden om via een drukke provinciale weg. Het blijkt nog zeker 10 km. omhoog naar de goed verscholen natuurcamping, waar we iets na zessen aankomen. Rutger kijkt bedrukt. Hij heeft van de campinghoudster begrepen dat morgen alles dicht is wegens Hemelvaartsdag. We realiseren ons dat dit ons de geplande rustdag in het Harz-gebergte gaat kosten en als het tegenzit nog meer. In het dorpje zit geen fietsenmaker, maar in het nabijgelegen Detmold wel. Met mijn net aangeschafte internetbundel verzamel ik de volgende ochtend de telefoonnummers en adressen en met Rutgers belbundel (tips!) begin ik ondanks de feestdag aan een belronde. Bij de vierde poging tref ik een vriendelijke man, die op een fietsbeurs in Keulen staat, maar uitvoerig de mogelijkheden opsomt. Hij bevestigt wat Rutger al zei: Het is nog niet zo eenvoudig een nieuwe te vinden aangezien fietsen met achter zeven versnellingen tegenwoordig een zeldzaamheid zijn. Nooit voor mogelijk gehouden, maar opeens is de kans reëel dat één van ons Berlijn niet haalt...

Ik maak met zijn hulp een nieuwe lijst en bel verder. Meer geluk, want ene Herr Fricke blijkt op Hemelvaartsdag druk aan het werk om de achterstand in te halen. Moeten we wel voor 13.00 naar zijn werkplaats komen. We bellen direct een taxi en staan een uur later met Rutgers achterwiel in een kleine fietswinkel. 'Moeilijk, moeilijk', bromt Fricke. Hij verdwijnt naar achteren en staat na enig gerommel met een wiel voor onze neus. We kunnen het niet geloven; hij heeft toevallig precies het goede wiel op de grond liggen. 15 euro volstaat voor het tweedehands exemplaar. Uiterst dankbaar en opgelucht geeft Rutger hem 25 euro, waarna hij ons nog op diverse fietsanekdotes trakteert. Het nut van enige beheersing van de Duitse taal is weer eens bewezen. De rest van de dag verkennen we Detmold, tellen meermaals onze zegeningen en gaan dan snel terug naar de camping om het wiel te monteren. Het past perfect! Tijd voor bbq en dan een goede nachtrust. De volgende ochtend kunnen we tegen alle verwachtingen in op tijd op weg. Het wordt één van de mooiste fietsdagen langs de Externsteine (oeroude, mysterieuze stenen in het bos vormen toeristisch hoogtepunt) en door fraaie bossen naar Holzminden, waar we zowaar op een Nederlandse camping arriveren. We slaan onze tenten op een droomlocatie op direct aan de rivier de Weser en besluiten meteen

Lees verder in deel 2:
- Met kou en regen het Harz-gebergte in
- Meer materiaalpech
- Oost-Duitse omstandigheden
- Overnachten in een burcht in het woud
- Aankomst in Berlijn

---